bw-logo

Kentsel Dönüşüm

Türkiye’nin en önemli gündem maddelerinden biri de kentsel dönüşüm. Kentsel Dönüşüm Yasası olarak da bilinen 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüşümü Hakkındaki Kanun ile birlikte 2012 yılında başlayan çalışmalar hızla devam ediyor. Bu çalışmalar sonucunda 20 yıllık süreçte yaklaşık 7 milyon konutun yenilenmesi bekleniyor. 

  • KENTSEL DÖNÜŞÜM NEDİR?

Deprem gerçeği ile yaşayan Türkiye’de kentsel dönüşüm seferberliği 2012 yılında çıkarılan kentsel dönüşüm yasası ile başlıyor. 4 yıldır gündemden düşmeyen kentsel dönüşümün bu yıl da en önemli gündem maddelerinden bir olması bekleniyor. Peki kentsel dönüşüm ne anlama geliyor, kentsel dönüşüm ne demektir? 

Uzmanların yaptığı tanıma göre kentsel dönüşüm; kentteki sorunlu alanların belirlenip, sağlıklı ve de yaşanılabilir hale getirilmesi amacı ile yeniden yapma veya sağlıklı hale getirmek için uygulama yapılması anlamına geliyor. Kısaca kentsel dönüşüm kentin dokusunu bozan sorunların giderilmesi oluyor. Bu şekilde de kaçak yapılaşmanın önüne geçilmesi, depreme dayanıklı olmayan, ekonomik ömrünü doldurmuş binaların yeniden yapılarak olası doğal afetler sonucu oluşacak zararların en aza indirilmesi amaçlanıyor. 

Kentsel dönüşüm, kentsel alanların var olan durumundan başka bir biçime girmesi, başka bir durum alması olarak da tanımlanıyor. 

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın yaptığı tanıma göre de kentsel dönüşüm; kentsel sorunlar ve ihtiyaçlar göz önüne alınarak bir bölgenin ekonomik, toplumsal ve mekansal özelliklerinin incelenmesi sonucunda uygulanabilir bir yol haritasının oluşturulmasıdır.

6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüşümü Hakkındaki Kanun; afet riski altındaki alanlar ile riskli yapıların dönüşümünü sağlayarak, ülke genelinde, sağlıklı, güvenli ve yaşanılabilir çevreler oluşturmak maksadıyla çıkarılıyor. Afetler neticesinde bir daha can kaybı yaşanmaması ve şehirlerin sağlıklı ve güvenli yaşama çevrelerine dönüştürülmesi hedefleniyor.

Bu kanun ile depreme dayanıksız, eski, ekonomik  ömrünü tamamlamış yapıları kentsel dönüşüm avantajlarından yararlanarak yeniden inşa etmek mümkün oluyor.

Kentsel dönüşüm ile Türkiye genelinde yaklaşık 7 milyon binanın 20 yıllık bir süreçte yeniden inşa edilmesi planlanıyor. 
  • KENTSEL DÖNÜŞÜMÜN ÖNEMİ

Türkiye’nin büyükşehirleri başta olmak üzere tüm şehirlerindeki binaların afet ve depremlere karşı dayanıksız olması kentsel dönüşümün önemini artırıyor. Bu nedenle kentsel dönüşüm çalışmaları büyük bir hassasiyetle yürütülüyor. 

Türkiye deprem kuşağı içinde yer alan bir deprem ülkesi. Yüzölçümünün yüzde 90'ı deprem kuşağı içinde yer alan Türkiye’de konut stoğunun yaklaşık yüzde 40’ı da  riskli, yapı ömrünü tamamlamış, sağlıksız ve ruhsatsız yapılaşmadan oluşuyor. Türkiye nüfusunun yüzde 92'lik bölümünün, 1. ve 2. derece deprem kuşağı üzerine kurulmuş kentsel alanlarda yaşadığı göz önüne alındığında, depreme dayanıklı yapılaşmanın önemi daha iyi anlaşılıyor. 

Ülkemiz geçmişten gelen çarpık yapılaşma ve kentleşme alışkanlığı, zayıf binalar, deprem gerçeği ve olası afetler nedeniyle oldukça savunmasız bir haldedir. Kentsel dönüşüm de işte bu savunmasız hale çözüm getirmek için riskli alanların ve binaların yeniden yapılandırılmasıdır.

Esasen, kentsel dönüşüm 6306 sayılı Afet Riskli Yapıların Yenilenmesi Hakkında Kanundur. Kanun Türkiye’nin her yerinde ve bölgesinde eski, ekonomik ömrünü tamamlamış, yıkıldı - yıkılacak durumdaki evleri, kanun kapsamında devletin sağlamış olduğu yapım kredisi, kira yardımı, belediye harç - vergi avantajlarını da kullanarak yeniden yapılabilmesinin önünü açar. Böylece, binaların yenileşmesi ve günümüz teknolojisiyle birleşerek sağlıklı hale gelmesi mümkün olur.  

Kentsel dönüşümden iskanlı, kat irtifaklı binalar ile arsa tapulu kaçak binalar, gecekondular da yararlanabilmektedir.

Kentsel dönüşüm kimilerine göre olumlu kimilerine göre ise olumsuz değerlendirilir. Bu değerlendirmede, kentsel dönüşümün nasıl yürütüldüğünün önemi büyüktür.

Kentsel dönüşümün olumsuz değerlendirilmesinde en önemli faktör, oldukça karmaşık bir süreç olmasıdır. Birçok kişi mevcut yapıları yıkıldıktan sonra yaşanacak süreç ve arsa payı gibi hesaplamaları karışık bulmaktadır.

  • KENTSEL DÖNÜŞÜMÜN AVANTAJLARI

Ancak kentsel dönüşüm süreç doğru yürütüldüğünde birçok avantaj sağlamaktadır:

Kentsel dönüşüme katılan yapılar için belediye harçlarından, noter masraflarından ve tapu harçlarından muafiyet söz konusudur,

Kentsel dönüşüm kapsamında daire ve işyeri satışındaki KDV oranı yüzde 1’dir,

Riskli yapıların tespit edilmesi,

Kentteki sorunlu alanları ve binaları daha yaşanabilir ve sağlıklı hale getirmek,

Ekonomik ömrünü tamamlamış binaların değerini günümüz standartlarına getirmek,

Çarpık yapılaşmanın önüne geçmek,

Geçici konut,

İşyeri tahsisi,

Kira yardımı,

Faiz desteği,

Tespit ve yıkım kredileri.